Kruisherenklooster

Behalve als versierend element is het kruis boven de toegang tot de voormalige Kruisherenkerk aan de Kruisherengang ook te zien als een soort eigendomsmerk. Een duidelijke verwijzing naar de orde die deze kerk toebehoorde: de Kruisheren.
Een zelfde soort Malthezer kruis staat nu nog boven een poortje aan de kant van de Abtstraat en sierde vroeger ook het poortje, dat vanaf de Kommel toegang gaf tot de kerk.

‍

Dit is het voormalige klooster van de Kruisheren (de orde van het Heilig Kruis). Het mergelstenen complex bestaat uit een kloosterkerk en vier kloostervleugels rondom een pandhof. Het is een van de weinige, volledig bewaard gebleven gotische kloosters in Nederland. Het stamt uit de 15e eeuw.
Maastricht was in de middeleeuwen een pelgrimsstad met veel kloosterordes. De Kruisheren waren er toen nog niet. In 1433 - tijdens de Heiligdomsvaart - stelde patriciër Egidius van Elderen voor hen een paar huizen aan de Kommel ter beschikking om te overnachten op hun doortocht. Drie jaar later schonk hij hen deze panden. Op die plek werd het uiteindelijke kloostercomplex in stappen gebouwd. Eerst een kleine noodkerk met een dak van stro en geleidelijk meer. In 1462 sloeg de bliksem in het dak en moest de toren – veel bescheidener – herbouwd worden. In 1520 was het geheel klaar.

De Kruisheren waren bijzonder vaardig in het kopiëren, binden, illustreren en versieren van boeken. Daarnaast verzorgden ze ook zieken (vooral tijdens de vele pestepidemieën) en verzorgden ze de missen, met name bij de verschillende zustercongregaties. Het klooster kwam erg tot bloei tot de komst van de Spanjaarden in 1579. Toen volgde een ongenadige plundering van kerken en kloosters, ook het Kruisherenklooster. Na een moeizaam herstel viel het klooster in 1632 en 1673 ten prooi aan oorlogsgeweld toen resp. Frederik Hendrik en de Franse koning Lodewijk XIV de stad veroverden. In 1678 vertrokken de Fransen weer en bleef het een lange tijd rustig tot zij in 1795 terugkwamen en de Franse wetten gingen gelden. Zo ook de scheiding van kerk en staat. Alle kloosters en kapittels werden opgeheven. Het complex werd munitiemagazijn, kazerne en garnizoensbakkerij. Eigenlijk veranderde er pas weer iets toen Victor de Stuers eind 19e eeuw zorgde voor een nieuwe bestemming bij oude gebouwen. Het kloostercomplex werd Rijkslandbouwproefstation. Daarna volgden nog verschillende andere bestemmingen. Nu is het een prachtig designhotel.